Phương ThảoTác hại của Internet và cách khắc phục là vấn đề được nhiều người quan tâm trong thời đại số hiện nay. Việc hiểu rõ những ảnh hưởng tiêu cực của Internet giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe, thông tin cá nhân và duy trì lối sống cân bằng. Trong bài viết này, FPT Schools sẽ chia sẻ 7 tác hại phổ biến nhất cùng các giải pháp thực tế giúp hạn chế rủi ro khi sử dụng mạng. Hãy cùng khám phá cách sử dụng Internet an toàn, tích cực và thông minh mỗi ngày.
Tại sao nên hiểu rõ về tác hại của Internet?
Internet mang lại lợi ích lớn nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường
Internet đã thay đổi hoàn toàn cách con người học tập, làm việc và kết nối. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích to lớn ấy, môi trường mạng cũng tiềm ẩn hàng loạt rủi ro về bảo mật, sức khỏe tinh thần và hành vi xã hội. Nhiều người, đặc biệt là học sinh, chưa nhận thức đầy đủ về mặt trái của Internet nên dễ rơi vào tình trạng lệ thuộc, xao nhãng việc học hoặc bị lừa đảo trực tuyến. Hiểu rõ các tác hại của Internet và cách khắc phục giúp mỗi người chủ động hơn trong việc sử dụng công nghệ.
Việc nhận thức đúng đắn về Internet giúp người dùng không chỉ tránh khỏi những hệ lụy tiêu cực mà còn khai thác được giá trị tích cực mà công nghệ mang lại. Khi hiểu rõ những giới hạn và rủi ro, con người sẽ hình thành khả năng tự bảo vệ mình, biết chọn lọc thông tin, đồng thời góp phần xây dựng không gian mạng văn minh, an toàn và sáng tạo hơn.
Hiểu rõ tác hại để hình thành thói quen sử dụng mạng an toàn và có trách nhiệm
Nhận thức về các tác hại của Internet và cách khắc phục là bước khởi đầu quan trọng giúp hình thành thói quen sử dụng mạng lành mạnh. Khi người dùng hiểu rằng Internet không phải lúc nào cũng “trung lập” hay “vô hại”, họ sẽ biết giới hạn thời gian, điều chỉnh nội dung tiếp nhận và lựa chọn nguồn thông tin đáng tin cậy. Điều này đặc biệt cần thiết với học sinh, sinh viên, là những người đang trong giai đoạn hình thành nhân cách và kỹ năng sống.
Thói quen sử dụng mạng an toàn không chỉ bảo vệ người dùng trước những rủi ro như lừa đảo, bắt nạt hay nghiện mạng, mà còn giúp họ tận dụng Internet như một công cụ học tập và phát triển bản thân. Một khi hiểu rõ bản chất hai mặt của công nghệ, mỗi cá nhân sẽ có khả năng kiểm soát hành vi trực tuyến và sử dụng Internet một cách chủ động, hiệu quả hơn.
Vai trò của nhận thức cá nhân trong việc bảo vệ bản thân và cộng đồng mạng
Cá nhân là nhân tố cốt lõi trong việc duy trì môi trường Internet an toàn. Khi mỗi người có ý thức bảo vệ thông tin cá nhân, tôn trọng người khác và cảnh giác trước các hành vi gian lận, toàn bộ cộng đồng mạng sẽ trở nên lành mạnh hơn. Hiểu rõ về tác hại của Internet và cách khắc phục không chỉ giúp người dùng tự bảo vệ mình mà còn giúp họ trở thành tấm gương, lan tỏa tinh thần trách nhiệm cho người xung quanh.
Sự thay đổi trong nhận thức sẽ kéo theo sự thay đổi trong hành động. Khi mỗi cá nhân hiểu rằng việc sử dụng Internet không an toàn có thể gây hại cho người khác, họ sẽ tự giác điều chỉnh hành vi, tránh phát tán tin giả, không tham gia bình luận tiêu cực hay chia sẻ nội dung độc hại. Chính nhận thức đúng đắn là nền tảng để hình thành cộng đồng mạng văn minh, nơi công nghệ được dùng để phát triển tri thức và kết nối con người một cách tích cực.
Tác hại 1: Nghiện Internet và ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần
Dấu hiệu nhận biết tình trạng nghiện Internet ở người dùng
Nghiện Internet là một trong những tác hại phổ biến và đáng lo ngại nhất hiện nay. Biểu hiện thường thấy là người dùng dành phần lớn thời gian trong ngày để lướt mạng xã hội, xem video hoặc chơi game, dẫn đến bỏ bê học tập và công việc. Khi không được truy cập mạng, họ cảm thấy bồn chồn, lo lắng hoặc mất tập trung. Đây là dấu hiệu cho thấy người dùng đang phụ thuộc quá mức vào Internet và cần xem xét lại thói quen của mình.
Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất học tập và lao động mà còn gây tổn hại đến các mối quan hệ cá nhân. Việc mất kiểm soát trong thời gian sử dụng mạng khiến người dùng dần xa rời đời sống thực tế, giảm khả năng tập trung và dễ rơi vào cảm giác cô lập. Nhận thức rõ đây là một trong những tác hại của Internet và cách khắc phục sớm sẽ giúp mỗi cá nhân duy trì sự cân bằng giữa thế giới ảo và đời sống thật.
Hậu quả tâm lý và hành vi do sử dụng Internet quá mức
Việc sử dụng Internet quá mức gây nên nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe tinh thần. Người nghiện mạng thường có xu hướng mất ngủ, căng thẳng, dễ cáu gắt và thậm chí rơi vào trạng thái trầm cảm. Sự so sánh liên tục trên mạng xã hội, cảm giác bị bỏ lại phía sau hoặc thiếu tương tác thật có thể khiến tâm lý người dùng trở nên mong manh, mất tự tin và phụ thuộc vào phản hồi của người khác.
Hậu quả của nghiện Internet không dừng lại ở mức cá nhân mà còn lan tỏa đến xã hội. Khi nhiều người bị cuốn vào thế giới trực tuyến, năng suất học tập, lao động và khả năng tương tác trong cộng đồng bị suy giảm. Việc hiểu rõ tác hại của Internet và cách khắc phục giúp người dùng chủ động nhận diện vấn đề sớm, tìm kiếm sự hỗ trợ cần thiết và thiết lập thói quen lành mạnh để tái cân bằng cuộc sống.
Cách khắc phục: Thiết lập giới hạn và thời gian sử dụng hợp lý
Để khắc phục tình trạng nghiện Internet, người dùng cần bắt đầu từ việc quản lý thời gian sử dụng thiết bị. Có thể đặt giới hạn cụ thể cho từng hoạt động, chẳng hạn không dùng mạng xã hội quá 1–2 giờ mỗi ngày, hoặc thiết lập vùng không công nghệ trong khoảng thời gian học tập, làm việc và nghỉ ngơi. Ngoài ra, nên ưu tiên các hoạt động ngoại khóa, đọc sách hoặc thể thao để giảm bớt sự phụ thuộc vào Internet.
Quan trọng hơn cả, cần thay đổi nhận thức về vai trò của Internet trong cuộc sống. Internet nên là công cụ hỗ trợ học tập, phát triển chứ không phải phương tiện thay thế mọi hoạt động. Khi người dùng biết điều tiết, họ sẽ cảm thấy thoải mái, kiểm soát tốt hơn cảm xúc và có thêm thời gian dành cho bản thân cũng như người thân xung quanh. Đây là bước đầu tiên trong hành trình hiểu và khắc phục các tác hại của Internet hiệu quả nhất.
Tác hại 2: Giảm tương tác xã hội và kỹ năng giao tiếp thực tế
Internet khiến giao tiếp trực tiếp giảm như thế nào
Một trong những tác hại của Internet đáng chú ý là làm giảm sự gắn kết giữa con người trong đời sống thật. Khi mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến ngày càng chiếm ưu thế, nhiều người dần thay thế việc trò chuyện trực tiếp bằng các cuộc đối thoại qua màn hình. Điều này khiến khả năng lắng nghe, quan sát cảm xúc và xử lý tình huống trong giao tiếp thực tế suy giảm rõ rệt, đặc biệt ở giới trẻ.
Thói quen sống trong không gian ảo khiến người dùng có xu hướng chỉ thể hiện cảm xúc qua ký tự hoặc biểu tượng, thiếu đi sự tinh tế và cảm thông trong tương tác. Lâu dần, điều này tạo nên rào cản trong các mối quan hệ thật, khiến con người ngại giao tiếp, dễ cô lập và khó hòa nhập với cộng đồng. Hiểu rõ tác hại của Internet và cách khắc phục vấn đề này là điều cần thiết để mỗi cá nhân biết cân bằng giữa thế giới thực và ảo.
Hệ quả lâu dài đối với các mối quan hệ và khả năng đồng cảm
Sự phụ thuộc quá mức vào Internet không chỉ làm giảm chất lượng giao tiếp mà còn ảnh hưởng đến khả năng đồng cảm, đây là một yếu tố quan trọng trong xây dựng các mối quan hệ xã hội. Khi con người quen nhìn thế giới qua màn hình, họ dễ đánh mất khả năng cảm nhận cảm xúc thật của người khác, dẫn đến sự xa cách trong gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Điều này có thể khiến các mối quan hệ trở nên hời hợt, thiếu chiều sâu và dễ đổ vỡ.
Trong môi trường học tập hay làm việc, việc thiếu kỹ năng giao tiếp trực tiếp có thể làm giảm hiệu quả hợp tác, gây hiểu lầm và xung đột không đáng có. Nhận thức được đây là một trong những tác hại của Internet và cách khắc phục kịp thời sẽ giúp người dùng chủ động điều chỉnh hành vi, nâng cao khả năng tương tác thật, đồng thời khôi phục sự kết nối cảm xúc trong xã hội hiện đại.
Cách khắc phục: Cân bằng giữa giao tiếp online và đời sống thật
Để khắc phục tình trạng này, người dùng nên duy trì thói quen gặp gỡ trực tiếp với bạn bè, người thân thay vì chỉ nhắn tin hoặc gọi video. Việc trò chuyện, chia sẻ và tham gia hoạt động nhóm không chỉ giúp tăng khả năng giao tiếp mà còn củng cố mối quan hệ thực. Bên cạnh đó, nên đặt giới hạn cho việc sử dụng mạng xã hội, chẳng hạn dành “ngày không Internet” để tập trung vào các hoạt động đời thực.
Một cách hiệu quả khác là học kỹ năng giao tiếp chủ động, rèn luyện cách lắng nghe, thấu hiểu và phản hồi cảm xúc trong tương tác hàng ngày. Khi biết cách kết hợp giữa giao tiếp trực tuyến và trực tiếp, người dùng sẽ tận dụng được lợi ích của Internet mà vẫn duy trì sự gắn kết thực tế, từ đó khắc phục hiệu quả các tác hại của Internet trong đời sống xã hội hiện nay.
Tác hại 3: Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và giấc ngủ
Tác động tiêu cực của việc sử dụng thiết bị điện tử kéo dài
Việc sử dụng Internet liên tục trong thời gian dài, đặc biệt là trên điện thoại hoặc máy tính, có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Căng thẳng thị giác, đau cổ vai gáy, mỏi lưng và rối loạn tuần hoàn là những tác động phổ biến nhất. Khi người dùng ngồi sai tư thế, ít vận động trong thời gian dài, cơ thể trở nên ì ạch, mất dẻo dai và dễ mắc các bệnh về xương khớp. Đây là minh chứng rõ ràng cho tác hại của Internet nếu không biết kiểm soát thói quen sử dụng.
Ngoài ra, việc liên tục nhìn vào màn hình còn khiến mắt phải hoạt động quá mức, gây khô mắt, giảm thị lực và mỏi mắt kéo dài. Nhiều người còn bị đau đầu, hoa mắt do ánh sáng xanh phát ra từ thiết bị điện tử. Việc sử dụng Internet thiếu khoa học không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn làm giảm khả năng tập trung, khiến cơ thể mệt mỏi, uể oải. Để giảm thiểu các tác hại của Internet và cách khắc phục hiệu quả, người dùng cần thay đổi thói quen sử dụng thiết bị và chú ý hơn đến sức khỏe cá nhân.
Mối liên hệ giữa ánh sáng xanh, rối loạn giấc ngủ và giảm thị lực
Ánh sáng xanh phát ra từ màn hình điện thoại, máy tính hay TV có ảnh hưởng trực tiếp đến chu kỳ sinh học tự nhiên của con người. Khi sử dụng thiết bị vào ban đêm, ánh sáng này làm ức chế quá trình sản sinh melatonin, hormone giúp cơ thể đi vào giấc ngủ. Kết quả là người dùng khó ngủ, ngủ không sâu hoặc bị mất ngủ kéo dài. Tình trạng thiếu ngủ khiến cơ thể mệt mỏi, tinh thần giảm sút và khả năng làm việc, học tập bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Không chỉ vậy, tiếp xúc với ánh sáng xanh trong thời gian dài còn làm tổn thương võng mạc, gây giảm thị lực và thậm chí dẫn đến nguy cơ thoái hóa điểm vàng. Đặc biệt, học sinh và sinh viên là những người thường xuyên học trực tuyến cần nhận thức rõ tác hại của Internet và cách khắc phục để bảo vệ đôi mắt. Việc duy trì khoảng cách hợp lý với màn hình, sử dụng kính chống ánh sáng xanh và nghỉ ngơi định kỳ sau mỗi 30–45 phút làm việc sẽ giúp bảo vệ sức khỏe mắt và cải thiện chất lượng giấc ngủ hiệu quả hơn.
Cách khắc phục: Duy trì tư thế đúng, nghỉ ngơi và sử dụng hợp lý ánh sáng
Giải pháp đầu tiên để giảm tác hại của Internet là thiết lập tư thế ngồi đúng khi sử dụng thiết bị. Mắt nên cách màn hình khoảng 50–70 cm, giữ lưng thẳng, vai thả lỏng và chân đặt vuông góc mặt đất. Việc duy trì tư thế chuẩn giúp giảm áp lực lên cột sống, hạn chế mỏi vai gáy và cải thiện tuần hoàn máu. Đồng thời, nên thực hiện các bài tập giãn cơ hoặc đi lại nhẹ nhàng sau mỗi giờ làm việc để cơ thể được thư giãn.
Ngoài ra, người dùng cần giảm tiếp xúc với thiết bị điện tử ít nhất 1 giờ trước khi ngủ để não bộ được thư giãn. Có thể thay thế thói quen lướt mạng bằng việc đọc sách giấy, nghe nhạc nhẹ hoặc thiền. Bên cạnh đó, điều chỉnh độ sáng màn hình phù hợp và sử dụng chế độ “ánh sáng ban đêm” trên thiết bị cũng giúp giảm thiểu tác hại của ánh sáng xanh. Khi biết kết hợp giữa khoa học và kỷ luật, mỗi người đều có thể khắc phục hiệu quả tác hại của Internet và duy trì sức khỏe thể chất lẫn tinh thần ổn định.
Xem thêm: Lừa Đảo Bán Hàng Qua Mạng Và Cách Nhận Biết Để Mua Sắm An Toàn
Tác hại 4: Nguy cơ mất an toàn thông tin và lừa đảo trực tuyến
Các chiêu trò lừa đảo trên mạng ngày càng tinh vi ra sao
Một trong những tác hại nghiêm trọng nhất của Internet hiện nay là sự gia tăng nhanh chóng của các chiêu trò lừa đảo trực tuyến. Kẻ gian thường lợi dụng lòng tin, sự tò mò hoặc thiếu hiểu biết của người dùng để chiếm đoạt thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng hay tài sản. Chúng tạo ra các trang web giả mạo, email trúng thưởng hoặc tin nhắn yêu cầu xác nhận thông tin nhằm dụ người dùng nhấp vào liên kết độc hại. Điều đáng lo ngại là những thủ đoạn này ngày càng tinh vi, khó phân biệt thật giả bằng mắt thường.
Sự phát triển của công nghệ trí tuệ nhân tạo còn khiến các hành vi lừa đảo trực tuyến trở nên chuyên nghiệp hơn, từ giọng nói, hình ảnh cho đến giấy tờ giả đều có thể được tạo ra một cách hoàn hảo. Người dùng nếu không tỉnh táo sẽ rất dễ trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo tài chính hoặc đánh cắp danh tính. Vì vậy, hiểu rõ các tác hại của Internet và cách khắc phục kịp thời là điều cần thiết để bảo vệ thông tin cá nhân, đặc biệt trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ như hiện nay.
Hậu quả của việc mất dữ liệu cá nhân và tài chính
Khi thông tin cá nhân bị rò rỉ, người dùng không chỉ đối mặt với rủi ro tài chính mà còn có thể bị lợi dụng cho các hành vi phạm pháp. Việc lộ dữ liệu như số căn cước, tài khoản ngân hàng, mật khẩu hay ảnh cá nhân có thể bị sử dụng để vay nợ, mở thẻ tín dụng hoặc thực hiện hành vi gian lận danh tính. Đây là hậu quả nặng nề, không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế mà còn gây tổn hại đến danh dự và tinh thần của người bị hại.
Mất an toàn thông tin còn khiến nhiều người rơi vào trạng thái hoang mang, lo sợ bị theo dõi hoặc đe dọa. Các vụ việc lừa đảo qua mạng ngày càng gia tăng, gây thiệt hại hàng tỷ đồng mỗi năm và làm giảm niềm tin của người dân vào các giao dịch trực tuyến. Nhận thức rõ tác hại của Internet và cách khắc phục thông qua việc tăng cường bảo mật cá nhân, kiểm soát thông tin chia sẻ là bước quan trọng để tự bảo vệ mình và cộng đồng khỏi các rủi ro trên không gian mạng.
Cách khắc phục: Tăng cường bảo mật và cảnh giác khi online
Để giảm thiểu nguy cơ mất an toàn thông tin, người dùng cần chủ động nâng cao kiến thức an ninh mạng và cài đặt các biện pháp bảo mật cần thiết. Sử dụng mật khẩu mạnh, kích hoạt xác thực hai lớp và thường xuyên thay đổi thông tin đăng nhập là những bước cơ bản nhưng vô cùng hiệu quả. Ngoài ra, nên tránh đăng nhập tài khoản quan trọng trên thiết bị công cộng hoặc mạng Wi-Fi không bảo mật để hạn chế bị đánh cắp dữ liệu.
Song song đó, người dùng nên thận trọng khi tiếp nhận thông tin từ các nguồn lạ, không nhấp vào liên kết đáng ngờ hay tải tệp đính kèm không rõ ràng. Việc chỉ sử dụng phần mềm, ứng dụng và trình duyệt chính thống sẽ giúp hạn chế nguy cơ bị nhiễm mã độc. Quan trọng nhất là xây dựng thói quen cảnh giác, không chia sẻ thông tin cá nhân khi chưa xác minh nguồn và luôn cập nhật các xu hướng lừa đảo mới.
Tác hại 5: Tiếp xúc với thông tin sai lệch và nội dung độc hại
Sự lan truyền nhanh của tin giả và tác động tiêu cực đến nhận thức
Một trong những tác hại của Internet đáng lo ngại nhất hiện nay là sự lan truyền mạnh mẽ của tin giả. Nhờ tốc độ chia sẻ nhanh và tính ẩn danh cao, các thông tin sai lệch dễ dàng được phát tán rộng rãi chỉ trong vài phút. Những nội dung này thường được thiết kế bắt mắt, đánh vào cảm xúc hoặc tâm lý tò mò của người đọc, khiến họ tin tưởng và chia sẻ mà không kiểm chứng. Hậu quả là nhận thức cộng đồng bị méo mó, nhiều người hiểu sai về sự thật, tạo ra những tranh cãi hoặc hành động sai lệch.
Không chỉ gây nhầm lẫn, tin giả còn có thể tác động đến tâm lý, làm gia tăng sự hoang mang, chia rẽ trong xã hội. Trong nhiều trường hợp, các đối tượng xấu còn lợi dụng tin giả để thao túng dư luận hoặc phục vụ mục đích cá nhân. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho việc Internet, nếu không được sử dụng đúng cách, có thể trở thành công cụ lan truyền thông tin sai lệch. Hiểu rõ tác hại của Internet và cách khắc phục thông qua việc nâng cao tư duy phản biện, chọn lọc nguồn tin uy tín là điều vô cùng quan trọng trong thời đại số.
Ảnh hưởng của nội dung bạo lực, kích động hoặc độc hại tới người trẻ
Không chỉ tin giả, Internet còn chứa vô số nội dung tiêu cực như bạo lực, khiêu dâm, cổ súy thù hận hay các thử thách nguy hiểm trên mạng. Trẻ em và thanh thiếu niên rất dễ bị ảnh hưởng bởi các nội dung này, dẫn đến biến đổi hành vi, suy nghĩ tiêu cực và rối loạn cảm xúc. Việc tiếp xúc thường xuyên với thông tin độc hại khiến các em mất khả năng phân biệt đúng sai, hình thành lối sống lệch lạc hoặc bạo lực.
Ngoài ra, các video, bài viết hay hình ảnh mang tính kích động còn làm giảm sự đồng cảm và khả năng kiểm soát cảm xúc của người xem. Một khi người dùng không được hướng dẫn cách tiếp cận nội dung phù hợp, Internet có thể trở thành môi trường nuôi dưỡng thói quen xấu, làm suy giảm đạo đức và giá trị sống. Chính vì thế, việc nâng cao nhận thức, hiểu rõ tác hại của Internet và cách khắc phục thông qua giáo dục kỹ năng số là bước cần thiết để bảo vệ người trẻ trước những rủi ro vô hình trong không gian mạng.
Cách khắc phục: Phát triển tư duy phản biện và chọn lọc nguồn thông tin
Giải pháp đầu tiên để khắc phục tác hại của Internet là rèn luyện tư duy phản biện, khả năng phân tích, đánh giá và xác minh tính đúng sai của thông tin. Người dùng nên học cách tra cứu nguồn gốc bài viết, kiểm tra độ tin cậy của tác giả và so sánh thông tin với các trang báo chính thống. Việc chậm lại vài giây để kiểm chứng sẽ giúp tránh việc chia sẻ nhầm thông tin, góp phần giữ môi trường mạng lành mạnh và trung thực hơn.
Bên cạnh đó, người dùng nên chủ động lựa chọn các kênh thông tin đáng tin cậy như website của cơ quan báo chí, tổ chức giáo dục hoặc cơ quan nhà nước. Cha mẹ và nhà trường cần phối hợp để giáo dục học sinh, sinh viên kỹ năng đọc hiểu và chọn lọc nội dung phù hợp lứa tuổi. Khi được trang bị kiến thức và kỹ năng đúng đắn, người dùng không chỉ bảo vệ bản thân mà còn góp phần lan tỏa những giá trị tích cực, giúp khắc phục hiệu quả tác hại của Internet trong việc lan truyền thông tin sai lệch.
Xem thêm: 10 Hình Thức Lừa Đảo Trực Tuyến Phổ Biến Hiện Nay Và Cách Phòng Tránh Hiệu Quả
Tác hại 6: Giảm khả năng tập trung và hiệu suất học tập, làm việc
Internet gây phân tán sự chú ý như thế nào trong công việc và học tập
Một trong những tác hại của Internet phổ biến nhất hiện nay là khả năng khiến con người mất tập trung. Sự xuất hiện liên tục của thông báo, tin nhắn, video ngắn hay mạng xã hội đã tạo nên thói quen phản xạ nhanh nhưng thiếu chiều sâu. Người dùng thường xuyên chuyển đổi giữa nhiều hoạt động khác nhau trong thời gian ngắn, dẫn đến “đứt mạch chú ý”, khiến não bộ mệt mỏi và giảm hiệu suất. Thói quen này, nếu kéo dài, có thể làm suy yếu khả năng tư duy logic, ghi nhớ và xử lý thông tin.
Đặc biệt, với học sinh và người lao động trẻ, việc thường xuyên sử dụng Internet trong lúc học hoặc làm việc khiến họ khó duy trì sự tập trung vào một nhiệm vụ. Thay vì hoàn thành công việc đúng hạn, họ dễ bị cuốn vào việc lướt web, xem video hoặc trò chuyện trực tuyến. Kết quả là năng suất giảm sút, chất lượng công việc bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Đây chính là một trong những tác hại của Internet cần được nhìn nhận nghiêm túc để tìm cách khắc phục kịp thời, tránh ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của người dùng.
Tác động của đa nhiệm kỹ thuật số đến trí nhớ ngắn hạn
Khi con người thực hiện nhiều nhiệm vụ cùng lúc trên Internet, chẳng hạn vừa nghe nhạc, vừa đọc tin tức, vừa trả lời tin nhắn, não bộ phải xử lý lượng thông tin khổng lồ cùng một lúc. Việc này khiến khả năng ghi nhớ ngắn hạn bị quá tải, làm giảm hiệu quả tiếp nhận và lưu trữ thông tin. Các nghiên cứu chỉ ra rằng những người thường xuyên đa nhiệm kỹ thuật số có xu hướng mất tập trung nhanh hơn, khả năng ghi nhớ kém hơn và thường xuyên cảm thấy căng thẳng.
Tình trạng này còn khiến não bộ dần quen với việc chuyển kênh liên tục, khó tập trung lâu dài vào một chủ đề. Đây là nguyên nhân khiến nhiều người cảm thấy chán nản, mệt mỏi, hoặc gặp khó khăn khi phải làm việc đòi hỏi tư duy sâu. Hiểu rõ tác hại của Internet và cách khắc phục như giới hạn thời gian online, ưu tiên các nhiệm vụ quan trọng và luyện tập khả năng tập trung đơn nhiệm là bước cần thiết để khôi phục khả năng làm việc hiệu quả và tinh thần sáng suốt.
Cách khắc phục: Ứng dụng phương pháp “Digital Detox” và kỹ năng quản lý thời gian
Để giảm tác hại của Internet, người dùng cần chủ động thực hiện “Digital Detox”, là quá trình tạm thời ngắt kết nối khỏi thiết bị điện tử để tái tạo năng lượng tinh thần. Việc dành ra một khoảng thời gian mỗi ngày để tránh xa mạng xã hội, tắt thông báo hoặc giới hạn ứng dụng không cần thiết giúp não bộ nghỉ ngơi, lấy lại khả năng tập trung. Bên cạnh đó, nên sắp xếp công việc theo thứ tự ưu tiên và áp dụng quy tắc 25–5: làm việc tập trung 25 phút, nghỉ 5 phút để tăng hiệu suất mà không bị mệt mỏi.
Ngoài ra, việc sử dụng các công cụ quản lý thời gian như Notion, Trello hoặc Google Calendar giúp người dùng kiểm soát tiến độ công việc, giảm thói quen trì hoãn và tập trung hơn vào mục tiêu chính. Học sinh, sinh viên cũng có thể áp dụng phương pháp Pomodoro hoặc đặt ra giới hạn cụ thể cho thời gian học online để duy trì sự kỷ luật. Khi thực hiện đúng cách, “Digital Detox” không chỉ giúp cân bằng cuộc sống mà còn là cách khắc phục tác hại của Internet hiệu quả nhất, giúp người dùng làm chủ công nghệ thay vì bị công nghệ chi phối.
Tác hại 7: Gia tăng nguy cơ bị bắt nạt và khủng bố tinh thần trên mạng
Thực trạng bắt nạt mạng và biểu hiện thường gặp ở giới trẻ
Một trong những tác hại của Internet đang ngày càng đáng báo động là tình trạng bắt nạt và khủng bố tinh thần trên mạng. Dưới lớp vỏ ẩn danh của không gian mạng, nhiều người dễ dàng buông lời xúc phạm, lan truyền tin đồn hoặc đăng tải hình ảnh cá nhân của người khác mà không được cho phép. Đặc biệt, học sinh và thanh thiếu niên, là nhóm sử dụng Internet thường xuyên nhất, lại là đối tượng dễ bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các hành vi bắt nạt này.
Những biểu hiện của bắt nạt mạng thường bắt đầu từ việc chế giễu, công kích bằng lời nói, sau đó lan rộng thành các hành vi tẩy chay, cô lập, hoặc tung tin giả nhằm làm tổn thương người khác. Việc tiếp xúc thường xuyên với những hành động tiêu cực này có thể gây ra stress kéo dài, lo âu, thậm chí trầm cảm. Đây là một trong những minh chứng rõ rệt cho thấy tác hại của Internet không chỉ nằm ở mặt công nghệ, mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe tâm lý và nhân cách của người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ.
Hậu quả tâm lý và xã hội khi nạn nhân bị tấn công trực tuyến
Tác động của bắt nạt mạng không chỉ dừng lại ở tổn thương tinh thần tức thời mà còn để lại hậu quả dài lâu. Nhiều nạn nhân sau khi bị khủng bố tinh thần qua Internet trở nên mất tự tin, sợ giao tiếp xã hội, thậm chí né tránh môi trường học tập hoặc làm việc. Một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến rối loạn tâm lý hoặc hành vi tự hủy hoại bản thân. Những tổn thương này thường âm thầm tích tụ và khó chữa lành nếu không có sự hỗ trợ kịp thời từ gia đình, nhà trường và cộng đồng.
Không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân, bắt nạt mạng còn làm giảm sự tin cậy và gắn kết trong cộng đồng trực tuyến. Một môi trường mạng đầy tiêu cực khiến người dùng dè dặt trong việc thể hiện ý kiến, hạn chế chia sẻ kiến thức và đánh mất ý nghĩa tích cực của Internet. Hiểu rõ tác hại của Internet và cách khắc phục bằng cách nâng cao văn hóa ứng xử trực tuyến, giáo dục kỹ năng đồng cảm và tôn trọng lẫn nhau là yếu tố nền tảng để xây dựng môi trường mạng lành mạnh hơn.
Cách khắc phục: Báo cáo hành vi xấu và xây dựng môi trường mạng tích cực
Để giảm thiểu và khắc phục tác hại của Internet trong vấn đề bắt nạt mạng, điều quan trọng nhất là người dùng cần biết cách phản ứng đúng đắn. Khi bị hoặc chứng kiến hành vi tiêu cực, hãy báo cáo ngay với nền tảng quản lý hoặc cơ quan chức năng để kịp thời xử lý. Việc lưu lại bằng chứng, chặn tài khoản xấu và không đáp trả bằng hành vi tương tự sẽ giúp bảo vệ bản thân và ngăn chặn xung đột leo thang.
Bên cạnh đó, việc xây dựng môi trường mạng tích cực cần bắt đầu từ ý thức cá nhân. Mỗi người cần có trách nhiệm với lời nói, hành động của mình, tôn trọng quyền riêng tư và cảm xúc của người khác. Nhà trường và gia đình nên thường xuyên giáo dục kỹ năng sử dụng Internet an toàn, khuyến khích trẻ chia sẻ khi gặp vấn đề. Khi tất cả cùng chung tay, không gian mạng sẽ trở thành nơi kết nối, chia sẻ và lan tỏa giá trị tích cực thay vì là nơi chứa đựng bạo lực hay tiêu cực tinh thần.
Hiểu rõ tác hại của Internet và cách khắc phục là bước đầu tiên để con người làm chủ công nghệ thay vì bị phụ thuộc vào nó. Internet chỉ thực sự có giá trị khi được sử dụng đúng mục đích, có chọn lọc và hướng tới phát triển bản thân. Mỗi người cần rèn luyện thói quen số lành mạnh, biết cân bằng giữa thế giới ảo và đời sống thật. Khi tất cả cùng nâng cao ý thức và trách nhiệm, không gian mạng sẽ trở nên an toàn, nhân văn và sáng tạo hơn. Internet khi đó không còn là mối nguy, mà trở thành công cụ giúp con người học hỏi và vươn xa.
Xem thêm: 10 Cách Sử Dụng Internet An Toàn Và Hiệu Quả Trong Thời Đại Số
Thanh Ngân
FSC ST AN
