10 cách dạy trẻ tăng động giúp con bình tĩnh, tập trung và phát triển tích cực

Trẻ tăng động thường hiếu động, dễ mất tập trung và khó kiểm soát cảm xúc, khiến cha mẹ không khỏi lo lắng trong quá trình nuôi dạy. Tuy nhiên, với sự thấu hiểu và phương pháp đúng đắn, trẻ hoàn toàn có thể cải thiện khả năng tập trung, điều chỉnh hành vi và phát triển bình thường như các bạn cùng trang lứa. Cùng FPT Schools tìm hiểu 10 cách dạy trẻ tăng động giúp con bình tĩnh, tập trung và phát triển tích cực, cha mẹ có thể áp dụng ngay tại nhà để đồng hành cùng con hiệu quả hơn mỗi ngày.

Hiểu đúng về trẻ tăng động

Trẻ tăng động (ADHD – Attention Deficit Hyperactivity Disorder) là những trẻ gặp khó khăn trong việc duy trì sự chú ý, thường xuyên hiếu động và có xu hướng hành động bốc đồng. Đây không phải là lỗi của trẻ hay do cha mẹ nuông chiều, mà là một rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát hành vi và cảm xúc.

Trẻ tăng động thường thông minh, sáng tạo và năng lượng dồi dào. Nhưng nếu không được hướng dẫn đúng cách, các biểu hiện như khó tập trung, quên nhanh, nói chen ngang, chạy nhảy liên tục có thể ảnh hưởng đến học tập và các mối quan hệ xã hội.

Điều quan trọng là cha mẹ cần nhận diện sớm, kiên nhẫn đồng hành và hỗ trợ con bằng phương pháp phù hợp thay vì chỉ trách mắng. Khi được can thiệp đúng, trẻ hoàn toàn có thể phát huy điểm mạnh, sống tự tin và hòa nhập tốt với mọi người.

>> Xem thêm: Bệnh tăng động là gì? Dấu hiệu nhận biết và cách giúp trẻ cải thiện

Nguyên tắc khi dạy trẻ tăng động

Dạy trẻ tăng động cần nhiều hơn sự kiên nhẫn – đó là quá trình cha mẹ cùng con học cách kiểm soát cảm xúc, hành vi và xây dựng thói quen tích cực. Dưới đây là những nguyên tắc quan trọng giúp quá trình giáo dục trở nên hiệu quả hơn:

• Giữ bình tĩnh và kiên nhẫn: Trẻ tăng động dễ khiến cha mẹ mất kiểm soát. Tuy nhiên, sự nóng giận chỉ làm tình huống tệ hơn. Cha mẹ cần giữ thái độ nhẹ nhàng, hướng dẫn con từng bước.
• Thiết lập nguyên tắc rõ ràng: Trẻ cần biết điều gì được phép và điều gì không. Hãy đặt ra quy tắc ngắn gọn, dễ hiểu, và duy trì thực hiện nhất quán mỗi ngày.
• Khen thưởng hành vi tích cực: Trẻ tăng động phản ứng tốt hơn với sự động viên. Khi con hoàn thành nhiệm vụ, hãy khen hoặc thưởng nhỏ để khích lệ.
• Tránh la mắng và so sánh: Lời trách móc hoặc so sánh với bạn bè dễ khiến trẻ tự ti và chống đối. Hãy tập trung ghi nhận tiến bộ của con.
• Tạo môi trường ổn định: Thời gian biểu đều đặn, không gian yên tĩnh và ít yếu tố gây xao nhãng giúp con dễ tập trung hơn.
• Phối hợp với giáo viên và chuyên gia: Mỗi trẻ có mức độ tăng động khác nhau. Việc trao đổi thường xuyên với nhà trường và chuyên viên tâm lý sẽ giúp điều chỉnh phương pháp phù hợp.

Tuân thủ những nguyên tắc này giúp cha mẹ trở thành người đồng hành đáng tin cậy, tạo nền tảng để trẻ học cách tự kiểm soát, tập trung và phát triển tích cực.

>> Xem thêm: Trẻ bị tăng động có biểu hiện gì? 6 dấu hiệu nhận biết sớm

10 cách dạy trẻ tăng động hiệu quả được nhiều phụ huynh áp dụng

Nuôi dạy trẻ tăng động là hành trình đòi hỏi rất nhiều sự kiên nhẫn, thấu hiểu và tình yêu thương từ cha mẹ. Mỗi ngày, trẻ có thể bộc lộ sự hiếu động, mất tập trung hoặc bốc đồng khiến việc học tập và sinh hoạt gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, nếu được tìm được cách dạy trẻ tăng động phù hợp, trẻ hoàn toàn có thể kiểm soát hành vi, cải thiện khả năng chú ý và phát triển tích cực.

Xây dựng thời gian biểu rõ ràng

Trẻ tăng động rất nhạy cảm với sự thay đổi đột ngột, vì vậy một lịch trình ổn định mỗi ngày là nền tảng giúp con cảm thấy an toàn và dễ tập trung hơn. Cha mẹ nên đặt ra khung giờ cố định cho các hoạt động: ăn – ngủ – học – chơi – vận động – nghỉ ngơi.

Ví dụ: 7h dậy, 7h30 ăn sáng, 8h học, 10h chơi ngoài trời, 12h ăn trưa, 13h nghỉ trưa…

Có thể dùng bảng thời gian biểu có hình minh họa hoặc màu sắc sinh động để trẻ dễ theo dõi. Khi con quen với nếp sống có trật tự, các hành vi bốc đồng và mất tập trung sẽ giảm rõ rệt.

Chia nhỏ nhiệm vụ hằng ngày của con

Trẻ tăng động thường dễ mất kiên nhẫn khi phải làm việc dài hoặc phức tạp. Do đó, cha mẹ cần chia nhỏ nhiệm vụ thành từng bước ngắn, giúp con cảm thấy việc học hoặc làm việc trở nên “vừa sức”.

Ví dụ: Thay vì yêu cầu “Con làm hết bài Toán đi”, hãy nói “Con làm 5 bài đầu trong 10 phút nhé.”

Sau khi hoàn thành, hãy cho trẻ nghỉ ngắn 2 – 3 phút trước khi tiếp tục. Cách dạy trẻ tăng động này giúp trẻ duy trì sự chú ý, tránh căng thẳng và hình thành thói quen hoàn thành từng mục tiêu nhỏ.

Khen thưởng hành vi tích cực

Trẻ tăng động phản ứng rất tốt với sự công nhận, hơn là hình phạt. Khi con làm đúng, hãy khen cụ thể để con hiểu rõ điều gì được đánh giá cao.

Ví dụ:

• “Con rất giỏi vì hôm nay ngồi học 20 phút mà không chạy nhảy.”
• “Mẹ thích cách con tự dọn bàn học sau khi làm bài xong.”

Ngoài lời khen, cha mẹ có thể dùng bảng sticker thưởng hoặc thẻ điểm sao để con nhìn thấy thành quả của mình. Khen đúng lúc sẽ củng cố hành vi tốt và giúp con tự tin hơn.

Tạo không gian học tập yên tĩnh

Một môi trường học tập gọn gàng, ít tiếng ồn là cách dạy trẻ tăng động tập trung hơn. Cha mẹ nên bố trí bàn học riêng biệt, đủ ánh sáng, không có tivi, điện thoại hay đồ chơi gần đó.

Nếu nhà đông người, có thể cho con dùng tai nghe chống ồn hoặc bật nhạc nhẹ không lời để ổn định tâm lý. Mỗi khi ngồi vào góc học tập, trẻ sẽ dần hình thành phản xạ “đây là nơi để học” – giúp duy trì sự chú ý tốt hơn theo thời gian.

Khuyến khích vận động thể chất

Trẻ tăng động có năng lượng dồi dào, vì vậy vận động là cách tốt nhất giúp con giải phóng năng lượng và tăng khả năng kiểm soát bản thân. Cha mẹ nên khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động như bơi, đá bóng, đạp xe, nhảy dây, yoga hoặc chơi ngoài trời ít nhất 30 – 60 phút/ngày.

Những hoạt động này không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh mà còn kích thích não tiết endorphin, giảm lo âu và cải thiện khả năng tập trung khi học.

Dạy trẻ kỹ năng kiểm soát cảm xúc

Trẻ tăng động thường dễ nổi nóng hoặc phản ứng bốc đồng, nên cha mẹ cần hướng dẫn con bình tĩnh lại thay vì la mắng. Khi con tức giận, hãy giúp con dừng lại, hít sâu 3 lần, đếm đến 10 hoặc rời khỏi chỗ gây căng thẳng. Có thể biến cách dạy trẻ tăng động này thành trò chơi hàng ngày để con dễ ghi nhớ và hình thành thói quen.

Khi con đã bình tĩnh, cha mẹ nên nhẹ nhàng trò chuyện:

• “Con thấy thế nào khi tức giận?”
• “Lần sau, con có thể làm gì khác?”

Những buổi trò chuyện nhỏ như vậy giúp trẻ nhận diện cảm xúc, học cách kiểm soát bản thân và phản ứng tích cực hơn trong mọi tình huống.

Sử dụng trò chơi để rèn tập trung

Với trẻ tăng động, học thông qua chơi là cách rèn luyện hiệu quả và tự nhiên nhất. Cha mẹ có thể lựa chọn các trò như “Ai nhanh hơn”, “Simon says”, “Tìm điểm khác biệt”, “Ghép hình” hoặc “Nghe và đoán âm thanh”.

Những trò chơi trong cách dạy trẻ tăng động này giúp trẻ tăng khả năng chú ý, phản xạ nhanh và ghi nhớ ngắn hạn trong môi trường vui vẻ, không áp lực. Nên dành 10 – 15 phút mỗi ngày để chơi cùng con. Việc này không chỉ giúp con rèn tập trung mà còn tăng sự gắn kết tình cảm và hỗ trợ quá trình trị liệu hành vi hiệu quả hơn.

Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử

Trẻ tăng động dễ bị cuốn hút bởi hình ảnh và âm thanh nhanh trên màn hình, khiến khả năng tập trung và kiểm soát hành vi giảm sút. Vì vậy, cha mẹ nên giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử dưới 1 giờ mỗi ngày, ưu tiên các chương trình giáo dục hoặc hoạt hình nhẹ nhàng.

Bên cạnh đó, cha mẹ cần làm gương – không dùng điện thoại khi ăn cơm, nói chuyện hay học cùng con. Khi trẻ thấy người lớn cũng tuân thủ quy tắc, con sẽ dễ dàng hình thành thói quen sử dụng thiết bị lành mạnh và có kiểm soát.

Đồng hành cùng con thay vì ép buộc

Trẻ tăng động thường dễ bị căng thẳng hoặc phản kháng khi bị ra lệnh. Thay vì ép buộc, cha mẹ nên đồng hành và hỗ trợ con từng bước. Hãy ngồi cạnh con trong vài phút đầu, cùng đọc đề bài, gợi ý cách làm hoặc nhẹ nhàng động viên: “Mẹ biết bài này khó, nhưng mình làm từng phần nhé.”

Sự hiện diện kiên nhẫn và nhẹ nhàng của cha mẹ giúp trẻ bình tĩnh hơn, cảm thấy được thấu hiểu và có động lực tự hoàn thành nhiệm vụ, thay vì làm vì sợ hãi hay áp lực.

Ghi nhận tiến bộ nhỏ mỗi ngày

Với trẻ tăng động, sự thay đổi không thể đến trong ngày một ngày hai, nên mỗi bước tiến dù nhỏ đều đáng được khen ngợi. Cha mẹ có thể tạo “nhật ký tiến bộ” để ghi lại những thành quả hàng ngày, chẳng hạn:

• Hôm nay con ngồi học lâu hơn 5 phút.
• Con biết chờ đến lượt khi nói chuyện.
• Con đã biết xin lỗi khi làm sai.

Những ghi nhận tích cực này giúp trẻ nhận ra nỗ lực của bản thân, cảm thấy tự hào và có động lực tiếp tục cố gắng. Khi được khích lệ đúng cách, trẻ sẽ ngày càng tự tin và tiến bộ hơn trong hành vi cũng như học tập.

Một số bài tập giúp trẻ cải thiện tập trung và kiểm soát hành vi

Bên cạnh việc trị liệu và giáo dục phù hợp, các bài tập thể chất và tâm lý đơn giản là một trong những cách dạy trẻ tăng động giúp trẻ tăng động (ADHD) rèn khả năng tập trung, kiểm soát cảm xúc và giảm bốc đồng. Dưới đây là những bài tập được nhiều chuyên gia khuyến khích cha mẹ thực hiện cùng con tại nhà:

Bài tập hít thở sâu – Giúp con bình tĩnh và kiểm soát cảm xúc

Bài tập hít thở sâu giúp ổn định hệ thần kinh, làm dịu cảm xúc và giảm hành vi bốc đồng. Khi thực hành thường xuyên, trẻ sẽ học được cách tự trấn tĩnh mỗi khi tức giận hoặc mất kiểm soát.

Cách thực hiện:

• Cho trẻ ngồi thẳng, đặt hai tay lên bụng để cảm nhận hơi thở.
• Hít sâu bằng mũi trong 3 giây, giữ hơi 2 giây, rồi thở ra nhẹ nhàng bằng miệng trong 4 giây.
• Lặp lại 5 – 10 lần, có thể bật nhạc nhẹ hoặc dùng đồng hồ đếm nhịp để trẻ dễ theo dõi.

Trò “Simon Says” (Nghe và làm theo lệnh)

Trò chơi nghe và làm theo lệnh giúp trẻ luyện khả năng chú ý, ghi nhớ, phản xạ linh hoạt và đặc biệt là kiểm soát hành động bốc đồng trong môi trường vui vẻ, không áp lực.

Cách chơi:

• Cha mẹ hô: “Simon nói… giơ tay lên!” – trẻ làm theo.
• Nếu chỉ nói “Giơ tay lên!” mà không có “Simon nói”, trẻ phải đứng yên.
• Có thể thay đổi lệnh để tạo hứng thú: “Simon nói nhảy lên 3 lần”, “Simon nói xoay một vòng”.

Giữ thăng bằng (Trò “Đứng như tượng”)

Bài tập giữ thăng bằng giúp phát triển khả năng tập trung, điều phối vận động và kiểm soát hành vi cơ thể, đặc biệt hiệu quả với trẻ hay hiếu động hoặc dễ bị xao nhãng.

Cách thực hiện:

• Cho trẻ đứng bằng một chân, hai tay dang ngang, giữ thăng bằng trong 10–20 giây.
• Khi đã quen, có thể tăng độ khó bằng cách cho trẻ đứng trên gối mềm, nhắm mắt, hoặc giữ thăng bằng lâu hơn.
• Có thể thi cùng cha mẹ để tạo không khí vui vẻ: ai đứng yên lâu hơn là người thắng.

Yoga cho trẻ – Rèn tính kiên nhẫn và sự thư giãn

Bài tập yoga giúp trẻ bình tĩnh, giảm căng thẳng, cải thiện sự tập trung và khả năng tự kiểm soát hành vi. Đồng thời hình thành tính kiên nhẫn và thói quen sống chậm rãi, tích cực hơn.

Cách thực hiện:

• Cho trẻ tập các tư thế đơn giản như: Cây (Tree Pose), Chiến binh (Warrior), Con mèo – Con bò (Cat-Cow).
• Mỗi tư thế giữ trong 10 – 20 giây, kết hợp hít thở sâu và đều.
• Có thể mở nhạc nhẹ hoặc cùng con đếm nhịp để tạo cảm giác thư giãn, thoải mái.

Bài tập làm việc theo timer – Tập trung trong khung thời gian ngắn

Bài tập này giúp trẻ tập trung tốt hơn trong thời gian ngắn, cảm nhận được thành công nhỏ mỗi lần hoàn thành nhiệm vụ, từ đó phát triển tính kỷ luật, khả năng tự quản lý thời gian và sự kiên trì.

Cách thực hiện:

• Sử dụng đồng hồ hẹn giờ hoặc ứng dụng đếm ngược đặt trong 5 – 10 phút cho từng nhiệm vụ nhỏ, ví dụ: làm 3 bài toán, đọc 1 trang sách, dọn bàn học.
• Khi hết giờ, cho trẻ nghỉ ngắn 2 – 3 phút, sau đó bắt đầu vòng tiếp theo.
• Có thể biến thành trò chơi: “Xem hôm nay con hoàn thành trước khi đồng hồ reo không nhé!”

Cách dạy trẻ tăng động không chỉ là việc hướng dẫn con học tập hay rèn hành vi, mà còn là hành trình yêu thương, kiên nhẫn và thấu hiểu. Khi cha mẹ biết lựa chọn phương pháp phù hợp, trẻ sẽ dần học được cách kiểm soát cảm xúc, tập trung tốt hơn và phát triển hài hòa cả về thể chất lẫn tinh thần. Cha mẹ hãy luôn đồng hành cùng con chính là chìa khóa giúp cách dạy trẻ tăng động trở nên hiệu quả, giúp con tự tin, vui vẻ và vững bước trên hành trình trưởng thành.