7 cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ hiệu quả ngay tại nhà

Trong thời đại công nghệ và học tập đa nhiệm, nhiều phụ huynh nhận thấy con mình ngày càng khó tập trung, dễ xao nhãng khi học hoặc làm việc. Tình trạng này nếu kéo dài có thể ảnh hưởng đến kết quả học tập và sự phát triển trí tuệ của trẻ. Vì vậy, việc tìm cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ hiệu quả ngay tại nhà đang trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều gia đình. Cùng FPT Schools tìm hiểu chi tiết các phương pháp hiệu quả trong bài viết này nhé!

Bệnh mất tập trung ở trẻ là gì?

Bệnh mất tập trung ở trẻ em là tình trạng trẻ gặp khó khăn trong việc duy trì sự chú ý, dễ bị xao nhãng bởi các yếu tố xung quanh và không thể tập trung lâu vào một hoạt động cụ thể như học bài, đọc sách hay làm bài tập. Đây là vấn đề khá phổ biến trong lứa tuổi học đường, đặc biệt trong bối cảnh trẻ phải tiếp xúc sớm với công nghệ và môi trường nhiều kích thích. Ở mức độ nhẹ, tình trạng này có thể chỉ là biểu hiện tạm thời do trẻ mệt mỏi, thiếu ngủ, stress hoặc bị phân tâm bởi điện thoại, tivi, trò chơi điện tử.

Tuy nhiên, nếu mất tập trung diễn ra liên tục trong thời gian dài và ảnh hưởng rõ rệt đến kết quả học tập, hành vi, cũng như khả năng giao tiếp xã hội, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý. Đây có thể là dấu hiệu của rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) – một dạng rối loạn phát triển thần kinh khiến trẻ khó kiểm soát hành vi và duy trì chú ý, cần được thăm khám và can thiệp sớm để tránh hậu quả lâu dài.

Trẻ bị mất tập trung thường biểu hiện qua những hành vi dễ nhận thấy, như hay quên, làm việc nửa chừng rồi bỏ dở, không ngồi yên được, thường xuyên nói chuyện hoặc làm việc riêng trong giờ học. Nhiều trẻ không nghe kỹ lời dặn, dễ bỏ sót chi tiết, hoặc gặp khó khăn khi phải thực hiện những công việc cần sự kiên nhẫn và tập trung cao.

Việc hiểu rõ bệnh mất tập trung ở trẻ là gì giúp cha mẹ sớm phát hiện dấu hiệu bất thường và áp dụng các biện pháp hỗ trợ kịp thời, từ điều chỉnh thói quen sinh hoạt, thiết lập môi trường học tập phù hợp đến tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý – giáo dục. Khi được can thiệp đúng cách, trẻ hoàn toàn có thể lấy lại khả năng tập trung, học tập hiệu quả và phát triển toàn diện cả về trí tuệ lẫn cảm xúc.

Nguyên nhân khiến trẻ mất tập trung

Trẻ bị mất tập trung có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm yếu tố sinh lý, tâm lý và môi trường sống. Hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp cha mẹ có hướng điều chỉnh phù hợp, thay vì chỉ trách mắng hay ép buộc con phải chú ý hơn.

Trước hết, thiếu ngủ hoặc ngủ không đủ chất lượng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất. Khi não bộ không được nghỉ ngơi đầy đủ, khả năng ghi nhớ và xử lý thông tin giảm sút rõ rệt. Trẻ dễ mệt mỏi, uể oải, phản ứng chậm và khó duy trì sự chú ý trong học tập.

Bên cạnh đó, chế độ dinh dưỡng mất cân đối cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng tập trung. Việc thiếu hụt các dưỡng chất quan trọng như Omega-3, sắt, kẽm, vitamin nhóm B khiến hoạt động dẫn truyền thần kinh bị gián đoạn. Ngược lại, ăn quá nhiều đồ ngọt, thức ăn nhanh hay uống nước có ga lại làm năng lượng tăng – giảm đột ngột, khiến trẻ dễ mất tập trung và khó kiểm soát cảm xúc.

Một nguyên nhân đáng chú ý khác là trẻ tiếp xúc quá nhiều với thiết bị điện tử. Khi não bộ liên tục nhận các kích thích nhanh từ điện thoại, tivi hay trò chơi điện tử, trẻ sẽ quen với cảm giác “thay đổi liên tục”, dẫn đến khó duy trì sự chú ý vào các hoạt động chậm hơn như học bài hay đọc sách.

Ngoài ra, yếu tố tâm lý và môi trường sống cũng đóng vai trò quan trọng. Áp lực học tập, sự so sánh với bạn bè, hoặc những lời la mắng khiến trẻ dễ rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu, dẫn đến rối loạn giấc ngủ và giảm khả năng tập trung. Không gian học tập ồn ào, bừa bộn hoặc thiếu ánh sáng cũng khiến trẻ khó giữ sự chú ý lâu dài.

Cuối cùng, nguyên nhân bệnh lý hoặc rối loạn phát triển thần kinh như tăng động giảm chú ý (ADHD), rối loạn lo âu hoặc trầm cảm nhẹ cũng có thể là yếu tố tiềm ẩn. Trong những trường hợp này, việc đưa trẻ đến khám chuyên khoa tâm lý – thần kinh để đánh giá và can thiệp sớm là vô cùng cần thiết.

>> Xem thêm: 7 nguyên nhân gây mất tập trung – Hiểu đúng để cải thiện hiệu quả học tập và làm việc

Cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ tại nhà hiệu quả

Cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ tại nhà hiệu quả không cần đến thuốc hay biện pháp phức tạp, mà chủ yếu dựa vào việc điều chỉnh thói quen, môi trường sống và rèn luyện kỹ năng tập trung mỗi ngày. Dưới đây là những phương pháp cha mẹ có thể áp dụng dễ dàng tại nhà.

Tạo môi trường học tập yên tĩnh, gọn gàng

Tạo môi trường học tập yên tĩnh, gọn gàng là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ tại nhà. Một không gian được sắp xếp khoa học không chỉ giúp trẻ dễ dàng tiếp thu kiến thức mà còn hình thành thói quen học tập nghiêm túc, kỷ luật và khả năng duy trì sự chú ý lâu dài.

Cha mẹ nên bố trí cho con một góc học riêng biệt, tách khỏi những khu vực có nhiều người qua lại như phòng khách hay bếp. Tránh để trẻ học gần TV, điện thoại hoặc thiết bị điện tử vì những yếu tố này dễ gây xao nhãng. Góc học nên có đủ ánh sáng, tốt nhất là ánh sáng tự nhiên ban ngày hoặc đèn bàn học ánh sáng trắng dịu để bảo vệ thị lực của trẻ.

Không gian học tập cần được giữ gọn gàng, chỉ nên đặt những vật dụng cần thiết như sách, vở, bút, đồng hồ học tập. Tránh bày biện quá nhiều đồ chơi hay vật trang trí rườm rà vì có thể khiến trẻ mất tập trung. Thay vào đó, cha mẹ có thể tạo điểm nhấn nhẹ nhàng bằng một bảng kế hoạch học tập, tranh động lực hoặc chậu cây xanh nhỏ để giúp trẻ cảm thấy hứng thú và thoải mái hơn khi học.

Thiết lập thời gian biểu cố định

Thiết lập thời gian biểu cố định giúp trẻ hình thành thói quen học tập khoa học và duy trì khả năng tập trung lâu dài. Khi có lịch trình rõ ràng, não bộ trẻ sẽ dần “vào guồng” trong những khung giờ quen thuộc, từ đó giảm tình trạng chần chừ, mất tập trung hay xao nhãng.

Cha mẹ nên cùng con xây dựng thời gian biểu dựa trên nhịp sinh hoạt hàng ngày. Hãy chia nhỏ thời gian học thành từng khoảng 20 – 30 phút, xen kẽ 5 phút nghỉ ngắn để trẻ thư giãn và lấy lại năng lượng. Việc học quá dài liên tục dễ khiến trẻ mệt mỏi, giảm khả năng ghi nhớ.

Bên cạnh cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ bằng thời gian biểu, cha mẹ cần sắp xếp hợp lý giữa thời gian học, ăn, ngủ và vui chơi, tránh để trẻ học ngay sau bữa ăn hoặc quá khuya. Mỗi ngày, nên có khung giờ cố định cho việc học bài, làm bài tập và đọc sách để hình thành tính ổn định. Thời gian biểu có thể được treo ngay tại góc học tập để trẻ dễ quan sát và thực hiện. Cha mẹ nên đồng hành, nhắc nhở nhẹ nhàng, khuyến khích con tuân thủ mà không tạo áp lực.

Một thời gian biểu khoa học không chỉ giúp trẻ học tập hiệu quả hơn mà còn rèn luyện tính kỷ luật, sự chủ động và kỹ năng quản lý thời gian – những yếu tố quan trọng cho thành công trong học tập và cuộc sống sau này.

>> Xem thêm: 10+ cách dạy trẻ bị mất tập trung giúp con học tập hiệu quả hơn

Chia nhỏ công việc của trẻ

Chia nhỏ công việc là một trong những cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ hiệu quả nhất, giúp trẻ dễ dàng tập trung và hoàn thành nhiệm vụ hơn. Khi phải đối diện với một khối lượng học tập hoặc bài tập quá lớn, trẻ thường cảm thấy choáng ngợp, chán nản và nhanh mất kiên nhẫn. Việc chia nhỏ công việc thành từng phần vừa sức giúp trẻ thấy dễ bắt đầu, dễ hoàn thành và duy trì hứng thú trong suốt quá trình học.

Cha mẹ có thể áp dụng phương pháp này bằng cách chia bài học thành từng mục nhỏ. Ví dụ, thay vì yêu cầu con “học 10 trang sách”, hãy đặt mục tiêu cụ thể hơn như “đọc 2 trang mỗi lần”. Đồng thời, nên đặt giới hạn thời gian hợp lý – học 20 phút rồi nghỉ 5 phút trước khi chuyển sang phần tiếp theo. Việc xen kẽ giữa học và nghỉ ngắn giúp não bộ trẻ phục hồi năng lượng và giữ tập trung tốt hơn.

Bên cạnh đó, hãy đánh dấu hoặc khen ngợi khi con hoàn thành từng nhiệm vụ nhỏ, giúp trẻ cảm nhận được tiến bộ và có động lực tiếp tục. Cha mẹ cũng nên hướng dẫn con ưu tiên những phần quan trọng trước, để tận dụng thời điểm tinh thần tỉnh táo nhất.

Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử

Hạn chế thiết bị điện tử là một trong những biện pháp quan trọng trong cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ, giúp giảm tình trạng sao nhãng và cải thiện khả năng chú ý khi học. Việc trẻ sử dụng điện thoại, máy tính bảng, tivi hoặc trò chơi điện tử quá nhiều khiến não bộ quen với việc nhận kích thích nhanh, làm giảm khả năng tập trung vào các hoạt động đòi hỏi sự kiên nhẫn như đọc sách, viết bài hay làm bài tập.

Để giúp con kiểm soát việc dùng thiết bị điện tử, cha mẹ có thể bắt đầu bằng việc giới hạn thời gian sử dụng. Với trẻ tiểu học, thời lượng giải trí bằng thiết bị điện tử không nên vượt quá 1 giờ mỗi ngày. Ngoài ra, cần tránh cho trẻ dùng thiết bị trong giờ học hoặc trước khi ngủ ít nhất 30 phút để não có thời gian nghỉ ngơi và dễ dàng đi vào giấc ngủ sâu.

Cha mẹ cũng có thể thiết lập “giờ không màn hình” cho cả gia đình, chẳng hạn tắt toàn bộ thiết bị trong bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ, tạo không khí gần gũi và giúp trẻ cảm nhận giá trị của sự kết nối thật. Bên cạnh đó, hãy khuyến khích các hoạt động thay thế như đọc truyện, vẽ tranh, chơi thể thao hoặc làm đồ thủ công để trẻ vừa thư giãn vừa phát triển kỹ năng.

Tạo thói quen ngủ đủ giấc

Tạo thói quen ngủ đủ giấc giúp trẻ phục hồi năng lượng, cải thiện trí nhớ và tăng khả năng tập trung khi học tập. Đây là cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ hiệu quả được nhiều cha mẹ áp dụng. Giấc ngủ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển trí não, bởi khi trẻ ngủ, não bộ sẽ tự động sắp xếp và ghi nhớ lại những kiến thức đã học trong ngày. Nếu trẻ thường xuyên thiếu ngủ, cơ thể dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, cáu gắt, giảm hứng thú học tập và khó duy trì sự tập trung lâu dài.

Để giúp con hình thành thói quen ngủ lành mạnh, cha mẹ nên thiết lập giờ đi ngủ cố định, lý tưởng là trước 22h mỗi ngày. Trước khi ngủ ít nhất 30 phút, cha mẹ nên tắt các thiết bị điện tử để tránh ánh sáng xanh ức chế hormone melatonin – hormone giúp cơ thể dễ ngủ.

Không gian ngủ cũng cần yên tĩnh, thoáng mát và có ánh sáng dịu để trẻ dễ vào giấc. Ngoài ra, các hoạt động thư giãn nhẹ nhàng như đọc truyện, nghe nhạc nhẹ hoặc trò chuyện cùng cha mẹ sẽ giúp trẻ thoải mái, dễ ngủ và ngủ sâu hơn.

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh là một trong những cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ quan trọng giúp cải thiện khả năng tập trung và tăng cường trí nhớ cho trẻ. Não bộ cần được nuôi dưỡng đúng cách để hoạt động hiệu quả, vì vậy chế độ ăn hằng ngày có ảnh hưởng trực tiếp đến sự chú ý, năng lượng và tâm trạng của trẻ.

Cha mẹ nên chú trọng bổ sung thực phẩm giàu Omega-3 và DHA như cá hồi, cá thu, hạt óc chó, hạt chia… vì đây là những dưỡng chất giúp phát triển tế bào thần kinh và tăng khả năng ghi nhớ. Bên cạnh đó, vitamin và khoáng chất cũng đóng vai trò không thể thiếu, đặc biệt là sắt, kẽm, magie và vitamin nhóm B, giúp hỗ trợ tuần hoàn máu lên não, cải thiện sự tỉnh táo và khả năng tập trung.

Bữa sáng đầy đủ dinh dưỡng là nền tảng cho một ngày học tập hiệu quả. Trẻ không nên nhịn ăn sáng vì đây là “nguồn nhiên liệu” cung cấp năng lượng cho não hoạt động trong suốt buổi học. Ngược lại, cha mẹ nên hạn chế cho trẻ ăn đồ ăn nhanh, bánh kẹo, nước ngọt có ga, bởi chúng khiến lượng đường trong máu tăng vọt rồi giảm đột ngột, dẫn đến mệt mỏi và khó tập trung.

Khuyến khích vận động thường xuyên

Khuyến khích vận động thường xuyên là một trong những cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ tự nhiên và hiệu quả nhất, giúp cải thiện khả năng tập trung, tăng cường trí nhớ và duy trì tinh thần tích cực. Khi trẻ vận động, cơ thể sẽ tiết ra các hormone như endorphin và dopamine, giúp giảm căng thẳng, nâng cao tâm trạng và hỗ trợ hoạt động của não bộ. Nhờ đó, trẻ không chỉ khỏe mạnh hơn mà còn học tập năng suất hơn.

Cha mẹ có thể giúp con hình thành thói quen vận động bằng cách khuyến khích trẻ tham gia các môn thể thao nhẹ nhàng như đá bóng, bơi lội, nhảy dây, đạp xe hoặc tập yoga dành cho trẻ em. Mỗi ngày, nên dành ít nhất 30 – 60 phút cho hoạt động thể chất, có thể là chơi ngoài trời, đi bộ cùng gia đình hoặc đơn giản là leo cầu thang thay vì đi thang máy.

Một cách thú vị khác là kết hợp vận động với học tập, chẳng hạn học bảng chữ cái bằng các động tác nhảy, trò chơi di chuyển hoặc hát kèm hành động. Khi hoạt động được lồng ghép vào niềm vui, trẻ sẽ chủ động và hứng thú hơn rất nhiều. Cha mẹ cũng nên tạo bầu không khí vui vẻ khi vận động, tránh ép buộc mà hãy biến thời gian tập luyện thành khoảnh khắc gắn kết và thư giãn.

Khi nào cần gặp bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý?

Cha mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý khi nhận thấy các dấu hiệu mất tập trung kéo dài trên 3–6 tháng dù đã áp dụng nhiều biện pháp hỗ trợ tại nhà nhưng không cải thiện. Đây là bước quan trọng để xác định nguyên nhân chính xác và có hướng can thiệp kịp thời, tránh để tình trạng ảnh hưởng đến học tập và sự phát triển tâm lý của trẻ.

Một số dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý gồm: trẻ không thể ngồi học quá 10 phút dù có người giám sát; thường xuyên tăng động, bốc đồng, dễ nổi nóng hoặc có hành vi mất kiểm soát; khó ngủ, mất ngủ, mệt mỏi kéo dài; kết quả học tập giảm sút rõ rệt và mất hứng thú với các hoạt động thường ngày.

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý sẽ giúp đánh giá nguyên nhân có thể xuất phát từ rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), lo âu, trầm cảm nhẹ hoặc rối loạn phát triển. Dựa trên kết quả đó, họ sẽ đề xuất phác đồ điều trị phù hợp như trị liệu hành vi, tư vấn tâm lý cá nhân hoặc sử dụng thuốc trong trường hợp cần thiết.

Cách chữa bệnh mất tập trung ở trẻ không đơn thuần là việc sử dụng thuốc hay một phương pháp cố định, mà cần sự kết hợp toàn diện giữa giáo dục, dinh dưỡng, tâm lý và môi trường sống. Khi cha mẹ đồng hành đúng cách giúp con ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh, rèn kỹ năng tập trung và tạo không gian học tích cực, hiệu quả cải thiện sẽ rõ rệt từng ngày.